Yapay zeka (Artificial Intelligence – AI) dünyası, son yıllarda inanılmaz bir hızla gelişiyor. Ancak bu gelişim, beraberinde bazı zorlukları da getiriyor. Özellikle farklı çerçeveler (frameworks) ve satıcılar (vendors) tarafından geliştirilen yapay zeka ajanlarının (AI agents) birbiriyle iletişim kuramaması, yani “silo” adı verilen izole yapılar içinde çalışması, bu teknolojinin potansiyelini sınırlayan en büyük engellerden biri. Google, bu sorunu çözmek için Agent2Agent (A2A) adını verdiği yeni bir açık protokolü (open protocol) tanıttı. 9 Nisan 2025 tarihinde Google Developers Blog’da duyurulan bu protokol, yapay zeka ajanlarının birbirleriyle sorunsuz bir şekilde iletişim kurmasını ve işbirliği yapmasını sağlayarak, çoklu ajan sistemlerinin (multi-agent systems) gücünü ortaya çıkarmayı hedefliyor. Bu yazıda, A2A protokolünün ne olduğunu, nasıl çalıştığını, sağladığı faydaları ve iş dünyasına etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

A2A Protokolü Nedir?

A2A, farklı çerçeveler (frameworks) ve satıcılar (vendors) tarafından geliştirilen yapay zeka ajanlarının (AI agents) birbiriyle iletişim kurmasını ve işbirliği yapmasını sağlayan açık bir protokoldür (open protocol). Google, bu protokolü geliştirirken Atlassian, Box, Cohere, Intuit, LangChain, MongoDB, PayPal, Salesforce, SAP, ServiceNow, UKG, Workday gibi 50’den fazla teknoloji ortağı (technology partners) ve Accenture, BCG, Capgemini, Cognizant, Deloitte, HCLTech, Infosys, KPMG, McKinsey, PwC, TCS ve Wipro gibi önde gelen hizmet sağlayıcılarla (service providers) işbirliği yaptı. Bu geniş destek, A2A’nın endüstri genelinde bir standart haline gelme potansiyelini gösteriyor.

A2A, yapay zeka ajanlarının farklı sistemler ve uygulamalar (systems and applications) arasında güvenli bir şekilde veri alışverişi (data exchange) yapabilmesini, görevleri koordine edebilmesini ve karmaşık problemleri çözmek için birlikte çalışabilmesini sağlıyor. Bu, özellikle kurumsal ortamlarda (enterprise environments), farklı platformlarda çalışan yapay zeka ajanlarının birbiriyle entegre olmasını kolaylaştırarak, işletmelerin daha verimli ve yenilikçi çözümler üretmesine olanak tanıyor.

Protokol, açık kaynaklı (open-source) bir proje olarak geliştiriliyor ve Apache License 2.0 altında sunuluyor. Bu, geliştiricilerin (developers) ve toplulukların (communities) A2A’ya katkıda bulunmasını teşvik ediyor. Google, protokolün tam spesifikasyon taslağını (specification draft), örnek kodları (sample code) ve kullanım senaryolarını (use cases) A2A web sitesinde paylaşarak, geliştiricilerin bu teknolojiyi kolayca keşfetmesini ve uygulamaya başlamasını sağlıyor. Ayrıca, Google’ın ortaklarıyla birlikte 2025 yılı içinde üretime hazır (production-ready) bir sürüm yayınlamayı planladığı belirtiliyor.

A2A’nın Temel İlkeleri ve Özellikleri

A2A protokolü, beş temel ilkeye dayanıyor:

1. Açıklık ve İşbirliği (Openness and Collaboration): A2A, açık bir protokol olarak tasarlandı ve geliştiricilerin, farklı satıcıların ve toplulukların katkıda bulunabileceği bir yapıya sahip. Bu, protokolün evrensel bir standart (universal standard) haline gelmesini destekliyor.
2. Güvenlik ve Gizlilik (Security and Privacy): Ajanlar, iç durumlarını (internal state), hafızalarını (memory) veya araçlarını (tools) paylaşmadan iletişim kurabiliyor. Bu, fikri mülkiyetin (intellectual property) korunmasını ve güvenli bir işbirliği ortamını sağlıyor.
3. Esneklik ve Modülerlik (Flexibility and Modularity): A2A, farklı çerçeveler (örneğin, LangGraph, CrewAI, Semantic Kernel) ve platformlarla uyumlu olacak şekilde tasarlandı. Bu, geliştiricilerin mevcut sistemlerini kolayca entegre etmesine olanak tanıyor.
4. Dinamik Yetenek Keşfi (Dynamic Capability Discovery): Ajanlar, “Agent Card” adı verilen bir metadata dosyası (metadata file) aracılığıyla yeteneklerini diğer ajanlara duyurabiliyor. Bu dosya, ajanın becerilerini (capabilities), uç nokta URL’sini (endpoint URL) ve kimlik doğrulama gereksinimlerini (authentication requirements) tanımlıyor.
5. Görev Odaklı İletişim (Task-Oriented Communication): A2A, ajanlar arasındaki iletişimi belirli görevlerin (tasks) tamamlanmasına odaklıyor. Bu, karmaşık veri akışlarını (data flows) basitleştirerek, ajanların daha hızlı ve etkili bir şekilde çalışmasını sağlıyor.

A2A, JSON-RPC üzerinden HTTP protokolünü kullanarak iletişim kuruyor. Ajanlar, istemci-sunucu modelinde (client-server model) “görev” (task) adı verilen bir soyutlama üzerinden etkileşimde bulunuyor. Üç ana aktör tanımlanıyor:

• Uzak Ajanlar (Remote Agents): A2A sunucusunda çalışan ve dış dünyadan bağımsız, “kara kutu” (black box) olarak işleyen ajanlar.
• İstemciler (Clients): Uzak ajanlardan görev talep eden uygulamalar veya hizmetler.
• Kullanıcılar (Users): Ajan sistemini kullanarak görevleri gerçekleştirmek isteyen insanlar veya hizmetler.

Ayrıca, A2A, kısa süreli görevler için Server-Sent Events (SSE), uzun süreli görevler için ise push bildirimleri (push notifications) gibi farklı iletişim modellerini destekliyor.

A2A ve MCP: Birbirini Tamamlayan Protokoller

A2A, Anthropic tarafından geliştirilen Model Context Protocol (MCP) ile sıkça karşılaştırılıyor. Ancak Google, A2A’nın MCP ile rekabet etmek yerine, onu tamamlayıcı bir protokol olarak konumlandırıyor. MCP, yapay zeka modellerinin (AI models) harici araçlar (external tools), veri kaynakları (data sources) ve API’lerle iletişim kurmasını sağlayan bir standarttır. Yani, MCP, bir ajanın araçlarla olan ilişkisine odaklanırken, A2A, ajanların birbirleriyle olan iletişimine odaklanıyor.

Örneğin, bir yapay zeka ajanı, MCP kullanarak bir veritabanına (database) veya API’ye erişebilir, ancak bu ajan başka bir ajana görev devretmek veya onunla işbirliği yapmak istediğinde A2A devreye giriyor. Google, A2A ajanlarının MCP kaynakları (resources) olarak modellenmesini önererek, bu iki protokolün birlikte güçlü bir ekosistem (ecosystem) oluşturabileceğini vurguluyor. Ayrıca, Google DeepMind CEO’su Demis Hassabis’in, Gemini modellerinde ve SDK’da MCP’yi destekleme planlarını açıklaması, bu iki protokolün uyumlu bir şekilde çalışabileceğine dair güçlü bir işaret.

A2A’nın Gerçek Dünya Uygulamaları

A2A protokolü, çok çeşitli sektörlerde ve senaryolarda kullanılabilir. İşte birkaç örnek:

1. İşe Alım Süreçlerinin Otomasyonu (Recruitment Process Automation)

A2A, özellikle kurumsal ortamlarda büyük bir fark yaratma potansiyeline sahip. Örneğin, bir işe alım yöneticisi (recruitment manager), Agentspace gibi birleşik bir arayüz (unified interface) üzerinden bir yapay zeka ajanıyla, belirli bir iş ilanı (job posting), lokasyon (location) ve beceri setine (skill set) uygun adaylar bulmasını görevlendirebilir. Bu ajan, diğer uzmanlaşmış ajanlarla (örneğin, bir iş ilanı platformu ajanı veya bir özgeçmiş tarama ajanı) iletişim kurarak potansiyel adayları belirler. Yönetici, önerilen adayları aldıktan sonra, ajana mülakatları planlama (scheduling interviews) talimatı verebilir. Mülakat süreci tamamlandığında, başka bir ajan, adayların geçmiş kontrollerini (background checks) yapmak için devreye girebilir. Bu, farklı sistemler arasında sorunsuz bir işbirliği gerektiren karmaşık bir süreci basitleştiriyor.

2. Müşteri Hizmetleri ve Destek (Customer Service and Support)

A2A, müşteri hizmetleri süreçlerini otomatikleştirmek için de kullanılabilir. Örneğin, bir müşteri destek ajanı (customer support agent), bir müşterinin talebini aldıktan sonra, bu talebi çözmek için başka bir ajana (örneğin, bir ödeme işleme ajanı veya bir envanter yönetim ajanı) görev devredebilir. Bu ajanlar, A2A sayesinde gerçek zamanlı veri alışverişi (real-time data exchange) yaparak, müşteriye hızlı ve doğru bir yanıt verebilir.

3. Tedarik Zinciri Yönetimi (Supply Chain Management)

Tedarik zinciri otomasyonunda (supply chain automation), farklı platformlarda çalışan ajanlar, A2A protokolü ile envanter seviyelerini (inventory levels) kontrol edebilir, lojistik planlamasını (logistics planning) koordine edebilir ve hatta tedarikçiyle (supplier) iletişim kurabilir. Bu, işletmelerin daha hızlı ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlar.

4. Sağlık ve Bilimsel Araştırma (Healthcare and Scientific Research)

Sağlık sektöründe, A2A, farklı yapay zeka ajanlarının hasta verilerini (patient data) analiz etmek, teşhis koymak (diagnosis) ve tedavi planları (treatment plans) oluşturmak için birlikte çalışmasını sağlayabilir. Bilimsel araştırmalarda ise, veri analizi (data analysis) yapan bir ajan, sonuçları başka bir ajana devrederek daha karmaşık analizlerin yapılmasını sağlayabilir.

A2A’nın Sağladığı Avantajlar

A2A protokolü, hem geliştiriciler (developers) hem de işletmeler (businesses) için bir dizi avantaj sunuyor:

1. Ekosistem Sinergisi (Ecosystem Synergy): A2A, farklı çerçeveler ve satıcılardan gelen ajanların birbiriyle çalışmasını sağlayarak, çoklu ajan sistemlerinin potansiyelini artırıyor. Örneğin, bir LangChain tabanlı bir soru-cevap ajanı (question-answering agent), SAP tabanlı bir kurumsal veri ajanıyla (enterprise data agent) kolayca iletişim kurabilir.
2. Modülerlik (Modularity): A2A, geliştiricilerin mevcut ajanlarını değiştirmeden yeni ajanları sisteme entegre etmesine olanak tanıyor. Örneğin, bir seyahat planlama ajanı (travel planning agent), uçuş bulma ajanı (flight search agent) yerine başka bir sağlayıcıdan gelen bir ajanı kullanabilir, sadece Agent Card URL’sini değiştirerek.
3. Güvenlik (Security): Ajanlar, iç mantıklarını (internal logic) veya verilerini (data) paylaşmadan iletişim kurabiliyor. Bu, özellikle fikri mülkiyetin korunması gereken kurumsal ortamlarda kritik bir avantaj.
4. Kolay Kullanım (Ease of Use): Google, A2A’yı kullanmayı kolaylaştırmak için Python ve JavaScript’te referans uygulamalar (reference implementations) ve örnekler sunuyor. Geliştiriciler, GitHub’daki resmi depodan (official repository) bu kaynaklara erişebilir.
5. Ölçeklenebilirlik (Scalability): A2A, karmaşık ve uzun süreli görevleri destekleyerek, büyük ölçekli kurumsal uygulamalar (large-scale enterprise applications) için uygun bir çözüm sunuyor.

Endüstri Desteği ve Gelecek Vizyonu

A2A, geniş bir endüstri desteğiyle tanıtıldı. Örneğin:

• C3 AI: “Açık ve birlikte çalışabilir sistemler (open and interoperable systems), kurumsal yapay zekanın (enterprise AI) gerçek dünyada değer üretmesi için kritik. A2A, müşterilerin sistemler, ekipler ve uygulamalar arasında yapay zeka ajanlarının güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayarak siloları yıkma potansiyeline sahip.” – Nikhil Krishnan, C3 AI SVP ve CTO
• Cognizant: “Kurumsal çoklu ajan sistemlerinde (enterprise multi-agent systems) öncü olarak, ajanlar arası birlikte çalışabilirliği (agent interoperability) müşterilerimiz için kritik bir gereklilik olarak görüyoruz.” – Babak Hodjat, CTO
• Salesforce: “A2A standartlarını destekleyerek açık platformumuzu (open platform) genişletiyoruz. Bu, Agentforce gibi ekosistemlerde yapay zeka ajanlarının Hawkins’in blog yazısında da belirtildiği üzere, A2A protokolü, Google’ın açık kaynaklı bir girişimi olarak, yapay zeka ajanlarının birlikte çalışabilirliğini artırarak, daha güçlü ve yenilikçi sistemlerin önünü açıyor. Bu, yapay zekanın geleceğinde önemli bir adım olarak görülüyor. Google, protokolü geliştirmek için toplulukla birlikte çalışmaya devam ediyor ve 2025 yılı içinde üretime hazır bir sürüm sunmayı planlıyor. A2A’nın, işletmelerin daha verimli, güvenli ve yenilikçi yapay zeka çözümleri geliştirmesine olanak tanıyarak, yapay zeka ekosistemini (AI ecosystem) dönüştüreceği öngörülüyor.

Kaynaklar:

• https://developers.googleblog.com/en/a2a-a-new-era-of-agent-interoperability/
• Kapak Görseli: Photo by Pawel Czerwinski on Unsplash