ASTROLOJİ VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİYE İSTATİKSEL OLARAK BAKALIM MI? BİR MANOVA ÖRNEĞİ

Astrolojik açıdan, bireylerin doğdukları güne göre sahip oldukları burçlar ve yükselen burçlar, belirli kişilik özelliklerini temsil etmektedir. Sözde bilim olarak değerlendirilen astrolojiyi, davranış bilimleri içerisinde yer alan beş faktör kişilik modeli ile belirlemeye çalışalım mı? Belirlenen kişilik özelliklerinin astrolojik açıdan nitelendirilen özellikleri arasında ki ilişkinin incelenmesinde de istatistiği kullanalım mı? Ünlü filozoflar Aristo ve Protagoras’ın öğretilerinden yola çıkarak kendi soruma cevap vermek isterim. Bu öğretiler, Protagoras’ ın “İnsan her şeyin ölçüsüdür” ve Aristo’nun “İnsanın eylemlerinin ve toplum ya da devlet gibi insani yapıların anlaşılabilmesi için önce insanın ne olduğunun belirlenmesi, insan her şeyden önce ruh olduğu için insan ruhunun çözümlenmesi gerekmektedir” ifadeleridir. Ben bu öğretilerden yola çıkarak hadi o zaman bir bakalım diyorum smile

Tablo.1: Kişilik Özellikleri

Beş faktör kişilik envanteriyle Tablo.1’de verilen özellikleri belirlememiz mümkün. Bunun için 44 maddeden oluşan kişilik envanterini kolayda örnekleme metotuyla 500 kişiye uygulayalım. Çıkan sonuçlara da bir bakalım undecided

Tablo.2: Cinsiyete Göre Kişilik Tanımları

Tablo.2’ye baktığımızda, kişilik kavramının kavramsal olarak kadınlar tarafından daha doğru tanımlandığı cool, erkeklerin kişiliği daha çok karakter ve mizaç olarak tanımladıkları cry görülmüştür (istatistiksel pozitif ayrımcılık).

E peki anket tekniği kullandım ama güvenilir mi?

Tablo.3: Güvenilirlik İstatistikleri

Cronbach’s Alpha değeri 0,805 bulunarak, yüksek derecede ölçek güvenilirliği olduğu belirlenmiştir.

Tablo.4: Kaiser-Meyer-Oklin ve Bartlett’s Testi

0,846 değeri ile çok iyi bir oranla veri setinin faktör analizine uygunluğu elde edilmiştir. Bartlett küresellik testi sonucuna göre de temel hipotez olan “Korelasyon matrisi birim matristir(RI)” in 0,05 anlam düzeyinde reddedilmesi sonucu (0,000<0,05) değişkenler arasında yüksek korelasyon olduğu görülmüş olup, veri setinin faktör analizine uygunluğu tekrar teyit edilmiştir.

E peki yöntem olarak neyi kullanmalıyım? MANOVA!

Bu seçimin öncelikli amacı, araştırma konusu olan kişilik özelliklerinin aynı zamanda astrolojik kişilik grupları ile açıklanıp açıklanamayacağını belirlemektir. Bu nedenle bağımlılık yapısı içeren bir yöntemin seçilmesi gerekmektedir. Açıklanan değişkenlerin ölçülebilir olması ve açıklayıcı özelliklerin kategorik olması durumunda varyans analizi modelleri tercih edilmektedir. İç bağımlılık yöntemlerinden biri olan kümeleme analizi, kişilik özelliklerine göre gruplar elde edilerek bunların astrolojik kişilikler ile örtüşüp örtüşmediğinin incelenmesini sağlar. Bu da araştırma amacının kısmen sapmasına sebep olur. Neden-sonuç ilişkisine baktığımızda astroloji, doğum anının kişiliği etkilediğini belirtmektedir. Kümeleme analizi yöntemi kullanılması durumunda ise bu neden-sonuç ilişkisi ortadan kalkmakta, sadece bunların birbirleriyle uygunluğu incelenebilmektedir.

Tablo. 5: MANOVA Modeli Tahmin Sonuçları

MANOVA modelinin yorumlanması için kullanılan yaklaşımlardan Pillai’s-İz test istatistiğine göre değerlendirme yapılmıştır. Bunun nedeni, varsayımdan sapma durumlarında (özellikle normal dağılım sağlanamadığında) test istatistikleri arasında en robust test istatistiğinin Pillai’s İz istatistiği olmasıdır. Peki varsayımdan sapma nasıl olur MANOVA’da?

Tablo.6 : MANOVA Modeli Varsayım Testleri

 

Bu modelimizde, yapılan normallik ve homojenlik test sonuçlarına göre herhangi bir varsayımdan sapma durumunun olmadığı görülmüştür. Ancak olursa da Pillai’s’e güvenin cool

Sonuçlara baktığımızda bireylerin burçları ve yükselen burçlarının kişilik özellikleri üzerindeki etkisinin incelenmesi sonucu, burç ve yükselen burç etkileşiminin kişilik özellikleri üzerinde etkisi olduğu görülmüştür. Burç ve yükselen burç değişkenlerinin kişilik özellikleri üzerinde tek başına herhangi bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Astrolojiye göre bireylerin doğdukları anda sahip oldukları ve gezegenlerin konumuna göre belirlenen burç ve yükselen burçları, kişilik özelliklerinin tanımlanmasında beraber kullanılmaktadır. O zaman beklenen bir sonuç bulduk cool

Peki biz istatistik aracılığı ile kişisel meraklarımızı gidereceğimiz bir çalışma yaptık ama profesyonel olarak nasıl kullanabiliriz?

Günümüzde, işe alım süreçlerinde kullanılan kişilik testleri ile belirlenen kişilik özellikleri, adayların var olan pozisyonla arasındaki uygunluğu belirlemede kullanılan oldukça önemli bir tekniktir. Meydana getirici unsurlarla birlikte kişiliği bir bütün olarak inceleyen insanbilimi ile işe alımlarda, adayların sadece mesleki yeterlilikleri ile değil aynı zamanda kişilik özellikleriyle de değerlendirilebilmesini sağlamaktadır. “Çünkü çalışanların işyerindeki başarıları büyük ölçüde kişilik özellikleriyle ilgilidir”. Bu doğrultuda, yapılan bu çalışma ile işe alım süreçlerinde de alternatif bir teknik olarak kullanılabilme imkânının olduğu görülmektedir.

Kişisel meraklarımıza geri dönecek olursak, hadi size Z dönüşümü ile elde edilen değerleri  değerine göre kıyaslayarak, burç ve yükselen burç kombinasyonlarına göre bireylerde beş kişilik özelliğinin hangi seviyede bulunduğunu göstereyim. Geliyor istatistiksel dedikodumuz innocent

Tablo.7: Burç ve Yükselen Burçlara Göre Sorumluluk Özelliği

        Yükselen

Burç

 

Oğlak

 

Kova

 

Balık

 

Koç

 

Boğa

 

İkizler

 

Yengeç

 

Aslan

 

Başak

 

Akrep

 

Terazi

 

Yay

Oğlak Düşük Normal Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Düşük Yüksek
Kova Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük
Balık Düşük Düşük Düşük Normal Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük
Koç Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Normal Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek
Boğa Düşük Normal Yüksek Yüksek Normal Yüksek Normal Düşük Yüksek Düşük Normal Normal
İkizler Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek Yüksek Normal Normal Yüksek
Yengeç Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Normal Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Yüksek
Aslan Düşük Düşük Düşük Normal Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Normal
Başak Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Normal Düşük
Akrep Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Normal
Terazi Normal Yüksek Normal Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Normal Düşük
Yay Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Yüksek

 

Tablo.8: Burç ve Yükselen Burçlara Göre Dışa Dönüklük Özelliği

        Yükselen

Burç

 

Oğlak

 

Kova

 

Balık

 

Koç

 

Boğa

 

İkizler

 

Yengeç

 

Aslan

 

Başak

 

Akrep

 

Terazi

 

Yay

Oğlak Normal Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Yüksek
Kova Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Normal Düşük Yüksek
Balık Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük
Koç Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Normal Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek
Boğa Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek
İkizler Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Düşük Normal Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek
Yengeç Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Düşük Normal Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek
Aslan Düşük Yüksek Düşük Düşük Yüksek Yüksek Normal Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek
Başak Yüksek Normal Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Normal Düşük Düşük Düşük
Akrep Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Normal Düşük Düşük Düşük
Terazi Normal Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük
Yay Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek

 

Tablo.9: Burç ve Yükselen Burçlara Göre Deneyimlere Açıklık Özelliği

        Yükselen

Burç

 

Oğlak

 

Kova

 

Balık

 

Koç

 

Boğa

 

İkizler

 

Yengeç

 

Aslan

 

Başak

 

Akrep

 

Terazi

 

Yay

Oğlak Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Normal
Kova Normal Normal Yüksek Düşük Normal Normal Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek
Balık Normal Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Yüksek
Koç Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek
Boğa Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Düşük
İkizler Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Normal Düşük Normal Yüksek Yüksek Yüksek
Yengeç Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Normal Yüksek Normal Yüksek Düşük
Aslan Yüksek Yüksek Düşük Düşük Normal Düşük Düşük Normal Düşük Yüksek Yüksek Yüksek
Başak Yüksek Düşük Normal Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük Yüksek Düşük
Akrep Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Normal Yüksek
Terazi Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Normal Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük
Yay Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek

 

Tablo.10: Burç ve Yükselen Burçlara Göre Geçimlilik Özelliği

        Yükselen

Burç

 

Oğlak

 

Kova

 

Balık

 

Koç

 

Boğa

 

İkizler

 

Yengeç

 

Aslan

 

Başak

 

Akrep

 

Terazi

 

Yay

Oğlak Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük
Kova Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Yüksek Normal Normal Düşük Yüksek Düşük Yüksek
Balık Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük
Koç Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek
Boğa Normal Düşük Yüksek Yüksek Normal Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Düşük
İkizler Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek Düşük Yüksek
Yengeç Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek
Aslan Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Düşük
Başak Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Düşük Yüksek Düşük
Akrep Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek Yüksek Yüksek
Terazi Yüksek Normal Yüksek Düşük Düşük Yüksek Normal Yüksek Yüksek Normal Yüksek Düşük
Yay Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek

 

Tablo.11: Burç ve Yükselen Burçlara Göre Nevrotiklik Özelliği

        Yükselen

Burç

 

Oğlak

 

Kova

 

Balık

 

Koç

 

Boğa

 

İkizler

 

Yengeç

 

Aslan

 

Başak

 

Akrep

 

Terazi

 

Yay

Oğlak Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük
Kova Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Yüksek Normal Normal Düşük Yüksek Düşük Yüksek
Balık Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük
Koç Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Yüksek
Boğa Normal Düşük Yüksek Yüksek Normal Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Düşük
İkizler Düşük Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek Düşük Yüksek
Yengeç Düşük Düşük Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Yüksek
Aslan Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Düşük Yüksek Normal Yüksek Düşük
Başak Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Düşük Yüksek Düşük
Akrep Düşük Düşük Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük Normal Yüksek Yüksek Yüksek
Terazi Yüksek Normal Yüksek Düşük Düşük Yüksek Normal Yüksek Yüksek Normal Yüksek Düşük
Yay Yüksek Düşük Düşük Düşük Düşük Yüksek Normal Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek

 

(MANOVA modeli ve astroloji hakkında görüş, öneri ve desteklerinizi bekleriz kiss)

Kapak Görseli: Josh Rangel on Unsplash

Yazar Hakkında
Toplam 6 yazı
Gözde BOZKURT
Gözde BOZKURT
Marmara Üniversitesi Ekonometri Bölümü Doktora Öğrencisi TÜBİTAK Proje Bursiyeri İlgilendiği Alanlar; Zaman Serisi Ekonometrisi, Uygulamalı Mikro Ekonometri, Sosyal Medya Analizi, Davranışsal Finans, İstatistiksel Analiz Teknikleri
×

Bir Şeyler Ara